TR EN AR FA
 

SİGORTACILIK KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLECEK FAALİYETLER VE MESAFELİ AKDEDİLEN SİGORTA SÖZLEŞMELERİ HAKKINDA YÖNETMELİK*

* Av. Hatice HOCAOĞLU, Stj. Av. Şeyma YÜKSEL

İşbu bilgilendirme notunda 16/06/2021 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilecek Faaliyetler ve Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik (bundan sonra kısaca “Yönetmelik”) ile ilgili kısa bilgilendirmelere yer verilecektir. Yönetmelik ile getirilen değişiklikler ve özellikle yürürlükten kaldırılan hükümler bakımından sektörde faaliyet gösteren aktörlere 01/09/2021 tarihine kadar mülga mevzuata göre yürütülen iş ve işlemleri Yönetmelik ile uyumlu hale getirme yükümlülüğü getirmiştir. Bu bakımdan işbu bilgilendirme notunun konusu kapsamında faaliyet gösteren sigorta şirketleri, reasürans şirketleri, sigorta teminatı veren emeklilik şirketleri, sigorta aracıları, bankalar ile özel kanunla kurulmuş ve kendisine sigorta acenteliği yapma yetkisi tanınan kurumları ve mal ve hizmete bağlı sunulan sigortalar için ticaret ortamı sağlayan kişi ve kuruluşların mevzuatı takip etmesi ve mevzuata uyum sağlaması son derece büyün önem taşımaktadır.

Yönetmeliğin yayımlanması ile birlikte, 25/4/2014 tarihli ve 28982 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilecek Faaliyetlere, Tüketici Lehine Yapılan Sigorta Sözleşmeleri ile Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmış bulunmaktadır (bilgi notunun devamında karışıklığa mahal vermemek adına yürürlükten kaldırılan bu yönetmelik “mülga yönetmelik” olarak adlandırılacaktır).

Yönetmeliğin amacı; sigortacılık faaliyetinin sınırlarının tespiti, sigortacılık faaliyeti kapsamına girmeyen işlerin sınırlarının tespiti, tüketici lehine yapılan sigorta sözleşmeleri, tarafların karşı karşıya gelmeden akdettikleri sigorta sözleşmeleri ile mal ve hizmet satışı ile bağlantılı olarak sunulan sigortalara ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. Dolayısıyla Yönetmelik hem sigorta sektörünü hem de perakende mal ile hizmet sektörünü de yakından ilgilendirmektedir. Gelişen teknolojik imkânlar ve Covid-19 (korona virüs) salgınının etkisi ile giderek artan elektronik ticaret ile paralel olarak Yönetmelik, kapsamı dâhilindeki iş ve işlemlerin mesafeli olarak (çevrimiçi dâhil ve fakat bununla sınırlı olmamak kaydı ile tarafların karşılıklı ve fiziki olarak bir araya gelmediği her türlü ortamda) kurulması ve yürütülmesini de düzenlemektedir.

Yukarıda belirtildiği gibi Yönetmelik, sigorta sektöründe veya yönetmelik kapsamına giren faaliyet alanlarında faaliyet gösteren tüm kişileri ve kuruluşları kapsamaktadır. Daha açık bir şekilde ifade etmek gerekirse, Yönetmeliğin kapsamı sigorta şirketlerini, reasürans şirketlerini, sigorta teminatı veren emeklilik şirketlerini, sigorta aracılarını, bankalar ile özel kanunla kurulmuş ve kendisine sigorta acenteliği yapma yetkisi tanınan kurumları ve mal ve hizmete bağlı sunulan sigortalar için ticaret ortamı sağlayan kişi ve kuruluşlarıdır.

Bu noktada Yönetmelik hakkında daha detaylı bilgilere yer vermeden önce hatırlatmakta fayda var ki, Yönetmeliğin dayanak kanunu 03.06.2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunudur. 14/06/2007 tarih ve 26552 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe gire Sigortacılık Kanunu, sigortacılık faaliyetlerinin kim tarafından ve hangi şartlar altında yapılabileceğini son derece detaylı olarak düzenlemiştir. Yönetmelik de esasında bu Kanun’da düzenlenen bir takım yasakları tekrar etmektedir. Bu bakımdan Yönetmeliğin “Başka Faaliyet Yasağı” başlıklı 5. madde hükmü esasında Sigortacılık Kanunu madde 3’te şeklinde düzenlenen yasağı tekrar etmektedir. Yine Yönetmeliğin “Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilecek Faaliyetler” başlıklı 7. maddesinde konuya açıklık getirilerek, hangi faaliyetlerin sigortacılık faaliyeti sayıldığı açıkça düzenlenmiştir. Buna karşılık Yönetmelik, sigorta sözleşmesi ve işlemi sayılmayan faaliyetleri “Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilemeyecek Sözleşme ve Faaliyetler” başlıklı 6. maddesinde açıkça düzenlemiştir. Özellikle tüketici hukuku bakımından önem ihtiva eden bu maddeyi detaylıca irdelemek faydalı olacaktır. Yönetmeliğin 6. madde hükmü aşağıdaki gibidir;

(1) Hizmet sözleşmesi, eser sözleşmesi veya abonelik sözleşmesinde olduğu gibi konusu, karşı tarafın zararının giderilmesi yerine, bedeni veya fikri insan emeği olan ve belli bir ücret karşılığında iş görmeyi amaçlayan sözleşmeler, sigorta sözleşmesi ve bu kapsamda yapılan faaliyetler de sigortacılık faaliyeti değildir.

(2) 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ilgili ikincil düzenlemelerine göre ihtiyari garanti kapsamında verilen taahhütler bir bedel karşılığında yapılıyor olsa bile sigorta sözleşmesi olarak kabul edilmez. Bu şekilde verilen taahhütler sigorta izlenimini yaratacak söz ve işaretler ile tanıtılamaz, pazarlanamaz ya da satılamaz. Ancak malın ve/veya herhangi bir aksamının garanti belgesi kapsamı dışında değişimi, onarımı, bedel iadesi gibi sigortacılık kapsamındaki risklerden doğan zararın tazminine yönelik işlemler 7 nci maddenin birinci fıkrası hükmünce sigortacılık kapsamında değerlendirilecek faaliyetlerdir.

Görüldüğü üzere, tüketici hukuku ve özellikle perakende mal sektörü bakımından söz konusu hüküm özel önem taşımaktadır. Yukarıda yer verilen hüküm değerlendirilirken, özellikle elektronik ticaret sektöründe giderek yaygınlaşan ürün yanında garanti dışında ek sigorta satımına ilişkin Yönetmelik maddesine de değinmekte fayda vardır. Yönetmeliğin madde 10 hükmünde bilgisayar, tablet, cep telefonu ve beyaz eşya gibi cihazların satışına bağlı olarak elektronik cihaz, makine kırılması ve hırsızlık sigortasının hangi şartlarda sunulabileceği detaylı olarak düzenlenmiştir. Bu hüküm, aşağıda detaylıca ele alınan “Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmeleri” başlıklı 9. madde hükmünün istisnasını teşkil etmesi bakımından da son derece önemlidir. Keza, Yönetmeliğin “Tüketici Lehine Yapılan Sigorta Sözleşmeleri” başlıklı madde 8 hükmü, tüketici lehine yapılan sigorta sözleşmelerinde sigorta ettirenin hangi davranışlarda bulunamayacağını ve bu tür sigorta sözleşmelerinde sigorta şirketi ile satıcının (veya sigorta ettirenin) yükümlülüklerini açıkça düzenlemektedir.

Yönetmeliğin son derece önemli bir diğer noktası da, “Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmeleri” başlıklı 9. madde hükmüdür. Bu madde 14/02/2020 tarihli ve 31039 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik hükümlerine atıf yaparak, anılan yönetmelikte yer alan yükümlülükleri mesafeli şekilde kurulan sigorta sözleşmeleri bakımından da aynen korumaktadır. Bu bakımdan sektör aktörlerinin mesafeli olarak kurulan sigorta sözleşmeleri bakımından sadece hukuki değil, teknik yükümlülükleri de olduğunu özellikle belirtmekte fayda vardır. Dolayısıyla ilgili kişi ve kurumlar, yapacakları uyum çalışmalarında Yönetmeliğin (atıf yoluyla getirdiği) teknik altyapı yükümlülüklerini de mutlaka göz önünde bulundurmalıdır.

Bu noktada özellikle değinilmesi gereken bir husus, mesafeli kurulacak sigorta sözleşmelerine ilişkin olarak getirilen ve mülga yönetmelik ile işbu bilgilendirme notuna konu Yönetmelik arasındaki önemli bir farkı oluşturan elektronik ticaret sitelerinde satılabilecek sigortalardır. Şöyle ki, madde 9/4 hükmünde Yönetmelik, mesafeli olarak akdedilecek sigorta sözleşmelerinin Sigortacılık Kanunu uyarınca yetkili kuruluşların kendi elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere mal ve hizmet pazarlaması veya satışı yapılan elektronik ticaret ortamlarında sigorta şirketi ile sigorta teminatı veren emeklilik şirketlerinin ürün ve faaliyetlerinin satışa sunulamayacağı ana kuralını getirmiştir. Buna karşılık, aynı fıkrada bu ana kurala son derece önemli bir istisna da getirilmiştir. Böylece, sigorta sözleşmesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar Yönetmeliğin 10. maddesinde sayılan sigorta çeşitlerini üçüncü kişilere ait elektronik ticaret ortamlarında da satışa sunabilecektir. İstisnanın kapsamı Yönetmelik Madde 10/1 ve 10/2 hükmünde yer alan aşağıda sigorta çeşitleri ile sınırlıdır;

1. Bilgisayar, tablet, cep telefonu ve beyaz eşya gibi cihazların satışına bağlı olarak elektronik cihaz, makine kırılması ve hırsızlık sigortası

2. Seyahat bileti alım işlemlerinde bilet satışı ile birlikte veya satıştan sonra aynı biletle bağlantılı olmak kaydıyla seyahat ile ilgili risklere ilişkin sigorta

Görüldüğü üzere Yönetmelik, sadece sigorta hukuku açısından değil, tüketici hukuku ve özellikle elektronik ticaret hukuku bakımından önemli hükümler içermekte ve hatta ulaştırma sektörünü dahi ilgilendirmektedir. Yönetmelik ile verilen geçiş ve uyum süresinin 01/09/2021 tarihinde sona ereceği de göz önünde bulundurularak, bu sektörlerde faaliyet gösteren aktörler tarafından Yönetmeliğin dikkatlice irdelenmesi büyük önem arz etmektedir.

Saygılarımızla,

Yol Tarifi