TR EN AR FA
 
İnternet sitemizde yer alan yayınlar, düşünce yazıları niteliğinde olup yazarların ele aldıkları konu hakkındaki bireysel görüşlerini yansıtmaktadır; düşünce ve ifade özgürlüğüne inanan bir Büro olarak her türlü fikre saygı ve dile getirilmelerinden memnuniyet duyuyoruz. Sitemizdeki yazı ve makalelerde yer alan bilgileri spesifik bir hukuki uyuşmazlığa uygulamadan önce mutlaka bir Avukata danışmanızı tavsiye ederiz.

REKABET KURULU’NUN ZİNCİR MARKETLER HAKKINDA İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA İLİŞKİN KARARI HAKKINDA BİLGİ NOTU

Rekabet Kurulu (“Kurul”) 21-53/747-360 sayılı nihai kararı[1] (“Kurul Kararı”) ile Covid-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri alanında faaliyet gösteren zincir marketler ve bu marketlerin tedarikçileri ve teşebbüsleri arasındaki fiyatlama davranışlarının incelenmesine yönelik soruşturmasını sonuçlandırdı. Soruşturma sonucunda Türkiye’den en önde giden zincir süpermarketlerini teşkil eden altı teşebbüsün 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun[2]’un (“Kanun”)’un “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar” başlıklı 4. maddesinin ihlal edildiği gerekçesiyle idari para cezasına hükmedilmesine, 23 teşebbüsün ise Kanun’u ihlal etmediğine karar verilmiştir.

Kurul tarafından yaklaşık 2 yıldır süren incelemeler neticesinde; BİM Birleşik Mağazalar A.Ş. (“BİM”), CarrefourSA Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi A.Ş. (“CarrefourSA”), Migros Ticaret A.Ş. (“Migros”), Şok Marketler Ticaret A.Ş. (“Şok”) ve Yeni Mağazacılık A.Ş.(“A101”) arasında doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı olarak fiyat ve fiyat geçişi koordinasyonun sağlandığı tespit edilmiştir. Yine yapılan değerlendirmede anılan teşebbüsler arasında ileriye dönük fiyat, fiyat geçiş tarihleri ve kampanyalar gibi rekabete hassas detayların paylaşıldığı, bu şekilde tüketici aleyhine fiyatların yükseltilmesinin sağlandığı belirtilmiştir. Bu kapsamda bahse konu teşebbüslerin, satılan ürünlerin perakende satış fiyatını belirlemek amacıyla, topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de taşıyan kartel niteliğinde anlaşma ve uyumlu eylemler yoluyla Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiklerine karar verilmiştir.

Bu zincir marketlerin sağlayıcı/tedarikçisi konumundaki Savola Gıda ve San. Tic. A.Ş.’nin (“Savola”) ise kendi ürünleri bakımından raf fiyatlarının ve fiyat geçişlerinin belirlenmesi konusunda rekabete hassas bilgilerin paylaşımına aracılık ettiği ve satış fiyatlarının tespiti amacına yönelik topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de taşıyan kartel niteliğinde anlaşma ve uyumlu eylemler yoluyla Kanun’un 4.maddesini ihlal ettiklerine karar verilmiştir.

Kurul 28/10/2021 tarihinde yayımlanan Kanun'un 49. Maddesi uyarınca yapmış olduğu nihai karar açıklamasında Kanunun 4. maddesini ihlal etmeleri sebebiyle; BİM’e 958.129.194,39 TL; CarrefourSA’ya 142.469.772,07 TL; Migros’a 517.672.762,75 TL; Savola’ya 22.210.998,63 TL; Şok’a 384.369.037,15 TL; A101’e 646.582.329,39 TL idari para cezası verilmesine karar verilmiştir. Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) tarafından kamuoyuna duyurulan bu rekor para cezaları gündemin merkezinde “zincir marketlere fahiş fiyat soruşturmasında rekor cezalar” olarak yer almaktadır.

Kurul, farklı idari para cezalarının miktarını belirlerken Kanun’un 16. maddesinin 3. fıkrası uyarınca adı geçen teşebbüslerin yıllık gayri safi gelirleri üzerinden değerlendirme yapmaktadır. Cezaların yüksekliğini kavramamız açısından örnek vermek gerekirse BİM’e verilen para cezası BİM’in 2020 yıllık net karının %27’sine tekabül etmektedir.

Ek olarak, Kurul içinde Metro Grosmarket Bakırköy Alışveriş Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. gibi market, Gratis İç ve Dış Tic. A.Ş. ve A.S. Watson Güzellik ve Bakım Ürünleri Tic. A.Ş. gibi kozmetik mağazaları ve Banvit Bandırma Vitaminli Yem San. A.Ş. gıda ürünleri satıcıları gibi ünlü markaların da içinde bulunduğu 23 teşebbüs ve Gıda Perakendecileri Derneği tarafından Kanun’un ihlal edildiğine yönelik bulguya ulaşılamadığından, ilgili teşebbüsler hakkında idari para cezası uygulanmasına yer olmadığına da karar vermiştir.

Kurul Kararı’nda özellikle üzerinde durulan bazı kavramlardan özet olarak bahsetmek gerekirse;

· Kanun’un 4. maddesinde hukuka aykırı ve yasak olan rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar sayılmış, ekonomik ve rasyonel gerçeklere dayanmak koşuluyla taraflardan her birinin uyumlu eylemde bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabileceği düzenlenmiştir.

· Kartel, rakipler arasında gerçekleşen fiyat tespiti, pazar paylaşımı, arz miktarının kısıtlanması veya kotalar konması, ihalelerde danışıklı hareket edilmesi gibi rekabeti sınırlayıcı anlaşma ve/veya uyumlu eylemlere işaret eden ortak kavramdır. Rekabet hukukunda en ciddi rekabet ihlali olarak kabul edilen karteller; başta fiyat ve miktar olmak üzere pazara ilişkin rekabetçi parametreleri kontrol altında tutmak suretiyle kendi karlarını artırmaya çalışan oluşumlardır.[3]

· Uyumlu eylem karinesi anlaşmanın varlığının ispatlanamadığı durumlarda piyasadaki fiyat değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin, rekabetin engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil etmesi durumudur.

· Hub & Spoke kavramı ise bilgi değişiminin rakiplerin bir araya gelmeden rekabete hassas bilgi değişimini üçüncü kişiler aracılığıyla yapması olarak tanımlanabilir. Hub & Spoke yatay bir fiyat karteli oluşturmaya yönelik bir uyumlu eylemdir ve aynı pazarda, dikey düzlemde faaliyet gösteren bir aktörün aracılığı üzerinden gerçekleştirilen bilgi alışverişi sayesinde mümkün olabilmektedir. Teşebbüsler arasındaki bu şekildeki davranışlar rekabeti kısıtlayıcı anlaşma ya da uyumlu eylem çerçevesinde değerlendirilebilmektedir. Son dönemde anılan kavramın, esasen yeniden satış fiyatının belirlendiği dikey anlaşmalar bakımından bir muafiyet tartışmasına girmemek adına da sıklıkla kullanıldığı görülmektedir.

Kurul’un 28.10.2021 tarihli duyurusunun henüz bir nihai karar açıklaması olduğu, gerekçeli kararın daha sonra yayımlanacak olması sebebiyle Kurul Kararı aleyhine teşebbüslerin gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolunun açık olduğunun özellikle belirtilmesi gerekir. Nitekim söz konusu idari para cezalarına ilgili teşebbüsler birbiri ardına Kurul Kararı’na itiraz edecekleri açıklamalarında bulunmakta ve kamuoyu tarafından Kurul Kararı’nın günlük hayatın olağan akışını pazar genelinde hem teşebbüsler hem tüketicilerin
açısından nasıl etkileneceği tartışma konusu olmakta ve ayrıca Kurul’un “12 Banka Kararı” gibi sansasyonel bir etki bırakacağı tahmin edilmektedir.

Konu hakkında soru veya sorununuz olması halinde ofisimiz ile iletişime geçmekten lütfen çekinmeyiniz. 05/11/2021

Saygılarımızla,

Yüksel / Yerkel & Partners Law Office



[1] Rekabet Kurumu, Nihai Karar Açıklamaları/Tefhim Duyuruları açık erişim: <https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/nihai-karar-aciklamalari-tefhim-duyurulari/zincirmarketler_nihaikararduyurusu-20211029091127731-pdf> (erişim tarihi 04/11/2021)

[2] 4054 sayılı ve 07/12/1994 tarihli Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (13/12/1994 tarih ve 22140 sayılı Resmi Gazete)

[3] Rekabet Kurumu, Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşmalar, Kartellerle Mücadele açık erişim: <https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Rekabet-savunuculugu/rekabet-hukuku/rekabet-hukukunun-esaslari/rekabeti-sinirlayici-anlasmalar> (erişim tarihi:04/11/2021)

Yol Tarifi